තිරැසි : පරිසර නිරීක්ෂණ 2022 (අංක 2)

ගෙදර කොස්සේ කෙඳි හොරු ගෙන ගියෝයා…

අපේ මෙත්තා උයනේ මි මැසි හාමිලාට තියලා තිබ්බ කළය පාන් කිරිති හාමි හොරකම් කළා කියලා මම මිට කලින් කියලා තියෙනවනේ. ඒ කළය තමාගේ ගෙදර කර ගත්ත පාන් කිරිති හාමි නොනවත්වාම අදාළ කාලයේදී කළ ගෙඩිය ඇතුලේ කෙඳි වලින් කුෂන් කරලා එකේ සනීපෙට දරු පැටවුන් හදා ගත්තා. දැනට අවුරුදු 6ක්ම එයා පදිංචි වෙලා හිටියේ මේ ගෙදර තමයි.

මම මේ සැරේ ලංකාවට ගියාම එයාගේ ගෙදරට පොඩ්ඩක් ඔලුව දාලා බැලුවා මොකද කලේ කට ගාව රෝස පාට කෙන්දක් දැක්ක නිසා. කොහොමටත් දෙසැම්බර්, ජනවාරි වල එයාලාගේ දරු පැටව් ගෙදර නෑ. ඉතින් කළේ ඇතුලේ cushion එක සෑහෙන්න පරණ පාටින් තිබ්බේ. ටිකක් ලං වෙලා බලනකොට තව රෝස පාට කෙඳි පෙන්න තිබ්බා. මට වැඩේ තේරුණා…හප්පොච්චියේ…මෙයත් ඒ ගමන ස්වභාවික දේවල් වලින් ඈත්වෙලා චීන බඩු ගෙදරට ගෙන්න පටන් ගෙනනේ කියලා මම කළේ ඇතුලට අත දාල මුළු cushion එකම එලියට ගත්තා.

ඔන්න බලන්න එකේ තිබ්බ දේවල්. කළු පාට, නිල පාට සහ රෝස පාට plastic කෙඳි. මේවා අරගෙන තියෙන්නේ අපේ ගෙදරින් නම් නෙවෙයි කියල මට සීයට දාහක් විශ්වාසයි මොකද අපේ ගෙදර තියෙන්නේ “සිරිලක දේ සිරි සැප දේ” කියලා ගෙදරට අතුගාන්න ගේන ස්වභාවික පොල් කොහු වලින් හදපු කොසු. මෙයා මේ අරුමෝසම් කෙඳි ගෙනැල්ලා තියෙන්නේ අපේ මෙත්තා උයන වටේ තියෙන ගෙවල් වලින් කියලා මට හොඳටම විශ්වාසයි මොකද අපේ අසල්වැසියෝ එයාලගේ කුස්සියේ කුණු ගෙනත් දාන්නේ අපේ මෙත්තා උයනේ compost එකටනේ. මම නිතරම දැකලා තියෙනවා ඒ කුණු අතරත් මේ වගේ පාට පාට plastic කෙඳි. අපිට ඉතින් ඒවා අහුලලා ඉවරයක් නෑ. අපේ මෙත්තා උයනේ උයන් පල්ලා වන සෝමපාලනම් මේ වැඩේට හරිම අකමැතියි. “අපේ මිස්ට පිස්සුනේ මේ අනුන්ගේ කුණු අපි ගන්නේ මේවා අහුලන්න පුළුවන් තරමේ ඒවා නෙමෙයිනේ” කියලා මුමුණනවා. එයා කියන්නේ ඇත්ත තමයි.

ඒවගේ plastic කොහු පාවිච්චි කරන අය ආපහු පොල් කෙඳි කොහු වලට මාරු උනානම් කොච්චර හොඳද? කවමදාවත් දිරලා යන්නේ නැති මේ plastic කෙඳි නිසා කොච්චර අය විදවනවද? ඒවා compost වෙන්නේ නැති නිසා අලුතින් පසක් හැදෙන්නේ නෑ, ගස් වල මුල් අවහිර වෙනවා, ඒ නිසා ගස් හැදෙන්නෙත් නෑ . අල වර්ග එරෙන්නෙත් නෑ, සත්තු ඒවගේ පැටලෙනවා, කාලයක් යනකොට ඒවා micro plastic විදිහට ඇහැට පේන්නේ නැති පුංචි කෑලි වලට කැඩිලා යනවා. එහෙම වුනාම ඉතින් ජලය හරහා, ආපහු අපේ ඇගටම මේ කුඩා micro plastic එනවා. එතකොට ඉතින් තව තව cancer hospital හදන්න මහන්සි වෙන්නත් වෙන්නේ අපිටම තමයි.

ඒ නිසා වැඩිය හොඳ නැද්ද ඊළඟ සැරේ කොස්සක් ගන්න යනකොට ස්වභාවික පොල් කොහු වලින් හදපු ලී මිටක් තියෙන අපේම කොස්සක් ඔයාලත් ගත්තොත්? ප්‍රශ්නෙට විසදුම එතන තමයි.

එහෙම හිතන ගමන් මම පාන් කිරිති හාමිගේ cushion එක අරගෙන ගල් බැම්ම උඩ ඉඳ ගත්තේ අර අරුමෝසම් කෙඳි එකින් එක එකතු කරලා අයින් කරන්න. ඒ කෙඳි ටික ecobrickk එකට දාපුවහම අපි එතනින් ප්‍රශ්නයට විසදුමක් දෙනවා. පසිනි ඇවිල්ලා ඒක vidoo කරා. මම ගත්තු පින්තුර ටික ඔයාලට වැඩේ බරපතලම තේරෙන්නත් එක්ක ඔන්න share කරා. බලන්නකෝ…